گام های زنانه در محیط کاری مرد سالار
- توضیحات
- دسته: گزارشات
- منتشر شده در شنبه, 11 مهر 1394 09:43
- بازدید: 2666
وقتی زنانه قدم به محیط کاری مردانه می‌گذارد، نمی‌داند که خود را باید به چه محیطی منطبق و رودررو کند. نگاهش، نگاه جامعه‌ای است که علاوه بر شعارهای برابری حقوق زنان و مردان، اما حکایت دیگری را در پس پرده دارد. استخدام زنان، مقوله‌ای است که جامعه بانوان را با خود درگیر کرده است و شاید گلایه‌های مردانه‌ای از اشباع شدن این بازار توسط زنان. حکایتی که در پیچ و خم‌های این راه سخت و مردانه، با آن درگیر می‌شوند و دوشادوش مردان کار می‌کنند. حکایتی که شاید در پس نگاه مردسالارانه یک محیط عامل اصلی تبعیض می‌شود. تبعیض در درخواست‌ها و پرداختی ها. آنچه به خوبی رخ می‌نمایاند، عدم آگاهی در مورد این حقوق است. حقوقی که در پس نگرش‌های برخی کارفرمایان، با یک قران دوزارهایی کمتر و بیشتر، خطی بر تمامی تلاش‌های زنانه یک زن می‌کشد.
دردسرهای لاله
لاله، یکی از همان زنانی که در این فضا گام برمی دارد. 30 سال دارد و مدرک کارشناسی ارشد آزمایشگاه محیط زیست خود را دریافت کرده و در کارنامه کاری خود 5 سال سابقه را ثبت کرده است. چیزی که لاله از آن یاد می‌کند، فساد جنسیت محور در محیط کار است. وقتی کلمه فساد، مطرح می‌شود، شاید ذهن تنها به یک مساله معطوف می‌شود اما حقیقت چیز دیگری است. یکی از این تجارب می‌تواند به حوزه پرداخت حقوق برگردد: «اوایل کارم در یکی از آزمایشگاه‌های اطراف تهران شاغل بودم که اتفاقا در حوزه محیط زیست از اسم و رسم و شهرت خیلی خوبی برخوردار و بسیار هم پردرآمد بود، اما از همان اول سیستم پرداخت حقوق ما به صورت هر ۲ یا ۳ ماه یک بار بود. البته این قضیه رسما به ما گفته نشده بود و به بهانه‌های مختلف پرداخت‌ها به عقب می‌افتاد. تمام کارکنان آزمایشگاه در آن زمان به جز نظافتچی خانم بودند. من از همان ابتدا این مسئله را با مسئولان بالادستی خودم مطرح کردم و آن‌ها گفتند که ما تا به حال هیچ ضعفی در برابر این دیر حقوق‌دادن‌ها نشان ندادیم. یعنی این مسئله سکوت کردن را به‌عنوان یک افتخار می‌دانست. از طرفی شرکت عیدی آخر سال را هم در کل سال سرشکن کرده بود و عملا هیچ چیزی به عنوان عیدی در آخر سال نمی‌داد. استدلالی که بعدها، بعد از اعتراضات من و یکی دیگر از همکارانم خیلی خونسردانه از جانب مدیرعامل مطرح شد، این بود که اگر می‌خواستم هر ماه سر موقع حقوق بدهم، کارمند مرد استخدام می‌کردم. خرج شما را پدرت می‌دهد و فلانی همسرش. بگذارید این پول مثل پس‌انداز پیش من بماند! جالب است بدانید که تنها کسی که در آن شرکت به موقع حقوق می‌گرفت، نظافتچی مرد بود.»
شرایط ناعادلانه
زمانی که لاله احساس می‌کند با شرایط ناعادلانه در محیط کار روبرو شده، ابتدا به صورت اینترنتی با یکی از سایت‌هایی که برای پاسخ‌گویی به مسائل حقوقی و قوانین تامین اجتماعی بود تماس می‌گیرد و از مشاور اداره مربوطه در مورد حق و حقوق خود سوال می‌کند. او در جریان این تماس متوجه می‌شود که «سرشکن کردن عیدی و سنوات آخر سال در طول سال» و این شیوه پرداخت حقوق، خلاف قانون است. این مسئله را با همکارانش در میان می‌گذارد اما فقط یکی از آن‌ها که سابقه کار کمی دارد، حاضر به اعتراض می‌شود. آن‌ها به مدیرعامل و حساب‌دار شرکت اعتراض کرده و سعی می‌کنند مسئله را دوستانه پیش ببرند. لاله حتی تلاش می‌کند آن‌ها را توجیه کند که به نفع شرکت نیست که این گونه حقوق و مزایا را پرداخت می‌کنند. در این میان، اصرار اطرافیان بر این که دست از اعتراض بردارد و تاکید آن‌ها بر این‌که تازه بیمه شده است و خطر از دست دادن کارش هست نیز مزید بر علت می‌شود که فرایند این اعتراضات و کشاکش‌ها طولانی‌تر شود. اما نهایتا همکار کم‌سابقه به علت اعتراض و نارضایتی از شرایط کار اخراج می‌شود و لاله را نیز با دورنمای زیبای ارتقای شغلی و اضافه حقوق ترغیب به ادامه همکاری با شرکت می‌کنند. لاله که شاهد وضعیت تبعیض‌آمیز کار بود و یقین داشته این‌ها وعده‌ای بیش نیست، استعفای خود را تقدیم می‌کند. اما از آن‌جایی که طبق قرارداد مجبور بود تا سه ماه به نفر بعدی آموزش دهد، نمی‌تواند بلافاصله محیط را ترک کند. بعد از آن سه ماه، در زمان تسویه حساب، ۵ عدد چک هر کدام به فاصله یک ماه به او داده می‌شود که «عملا پول آن قدر خرد شده بود که به هیچ دردی نمی‌خورد.»
قید تمامی شروط به روشنی
لاله می‌گوید: «اگر دوباره در آن وضعیت قرار بگیرم اول از همه در زمان بستن قرارداد تمامی شروطم برای کار را به روشنی قید می‌کنم و نمی‌گذارم که قرارداد یک چیز یک طرفه و به‌نفع کارفرما باشد و از همان اول تاکید می‌کنم که پرداخت‌ها حتما باید به‌موقع و منظم صورت بگیرد.». از نظر او دست‌پایین گرفتن خویش، خود را ساده و بی‌تجربه نشان دادن، تن دادن به هر شرایطی در ازای رد شدن بیمه و سابقه کار و کنار آمدن و کار کردن با میزان کم حقوق، یعنی همان چیزهایی که در مصاحبه خانم‌ها زیاد دیده می‌شود، بستر مناسبی هست برای این نوع برخوردها و رفتارها. پس از این تجربه ناموفق لاله در شرکت‌های دیگر ادامه کار می‌دهد و از همان ابتدا قرادادهای شفافی را امضا می‌کند و توقعاتش از کار را برای کارفرما روشن می‌سازد و در کمال خونسردی خاطر نشان می‌کند: «در مقابل خواسته‌های شما من هم خواسته‌های قانونی‌ای دارم که اگر اجرا نشود این قرارداد فسخ است.» هر وقت از او پرسیده‌اند که چرا محیط کار قبلی را ترک کرده‌ای؟ خیلی راحت عنوان کرده است: «به دلیل پرداخت‌های نامنظم و رعایت نکردن قوانین کار.» او پس از آن که شرکت دوم را بعد از دو سال کار ترک می‌کند، هنگام تسویه حساب دوباره می‌شنود که مبلغ دریافتی در ۴ یا ۵ چک به او پرداخت می‌شود. اما لاله اکنون قانون کار را می‌داند. او می‌داند که تا زمان تسویه حساب کامل می‌تواند برگه تسویه را امضا نکند. بنابراین به کارفرما اعلام می‌کند مشکلی ندارد «اما امضا برگه تسویه حساب باشد برای آخرین چک!» و مسلما آن‌ها که نمی‌خواستند چنین بستری برای شکایت فراهم شود، همه مبلغ پرداختی را در یک فقره چک به او پرداخت کردند.
کمبود فرصت‌های مناسب کاری
لاله فکر می‌کند کمبود فرصت‌های مناسب کاری باعث شده است که افراد شرایط ناراحت‌کننده را در محیط کار تحمل کنند و دم نزنند. همچنین بسیاری از خانم‌ها از قانون کار بی‌اطلاع هستند و مرز اعمال غیرقانونی و قانونی را تشخیص نمی‌دهند. بنابراین، کارفرما به‌راحتی از این عدم آگاهی سوءاستفاده می‌کند و کسی هم اعتراضی نمی‌کند. دلیل دیگری که لاله به آن اشاره می‌کند، «تازه وارد بودن» است. لاله می‌گوید: «وقتی کسی به محیطی وارد می‌شود که قبل از او افراد زیادی آنجا بوده‌اند و کار می‌کرده‌اند ناخودآگاه در رفتارها و برخوردها به آن‌ها نگاه می‌کند، انگار که یک سری مسائل نهادینه شده و قابل تغییر نیست، اگر افرادی که قبل از من آنجا بودند، تفکر مردسالارانه نداشتند و می‌فهمیدند که گرفتن حقوق و درخواست آن نشانه ضعف و فقر نیست، آن‌قدر این مسئله عادی نمی‌شد.» اما از نظر لاله این پایان مسئله نیست، بلکه خود زنان هم در هنگام درخواست کار حقوقی پایین‌تر از قانون کار و عرف جامعه را درخواست می‌کنند که راه را برای سوءاستفاده کارفرما باز می‌گذارد. به نظر او یک دلیلش می‌تواند این باشد که بیشتر زنان به کار به شکل یک سرگرمی نگاه می‌کنند یا این که فکر می‌کنند چون پیش‌فرض مدیرعامل استخدام یک مرد است، اگر حقوق پایین‌تر درخواست کنند، شانس کاری بیشتری خواهند داشت.
منبع : ابتکار نیوز
